Pankreatitis, ili inflamacija pankreasa, obično se razvija kada dolazi do prekida u normalnom protoku digestivnih enzima, što rezultira njihovim napadom na sam pankreas. Ovaj proces često dovodi do neugodnosti i intenzivnih bolova u abdominalnom području.Produženo izlaganje ovakvom stanju može umanjiti funkcionalnost pankreasa, rezultirajući smanjenom sposobnošću izlučivanja normalnih količina hormona i probavnih enzima. Ovo direktno utiče na rad pankreasa, što dovodi do otežane apsorpcije nutrijenata i potencijalno uzrokuje razna oboljenja, uključujući i dijabetes.
Veći deo mase gušterače strukturno je sličan seroznim žlezdama pljuvačnih žlezda, što opravdava naziv “trbušna slinovnica”. Ova žlezda obavlja vanjsko lučenje brojnih enzima za varenje masti (lipaza i druge), proteina (tripsin, kimotripsin, ribonukleaza i druge) i ugljenih hidrata (amilaza). Ti enzimi se ispuštaju u dvanaestopalačno crevo kroz kanaliće koji se spajaju u glavni izvodni kanal, a ovaj se dalje povezuje s glavnim žučnim vodom. Acinusne ćelije i ćelije malih kanala izlučuju gušteračni sok izrazito alkalne prirode (pH 8,0 do 8,3) u količini od oko 1 litra dnevno. Ovo lučenje je ključno za stvaranje alkalne reakcije u dvanaestopalačnom crevu, neophodne za efikasnu aktivnost probavnih enzima. Probavni hormoni poput kolecistokinina i sekretina podstiču lučenje gušteračnog soka, igrajući važnu ulogu u probavnom procesu. U probavnom sistemu, gušterača se pozicionira ispod želuca i uz prvi segment tankog creva, duodenuma, s prosečnom dužinom od 15 do 25 cm kod ljudi. Gušterača nije integralni deo probavnog trakta; umesto toga, njeni enzimi ulaze u probavni trakt sa strane, kroz otvor papile Vateri, zajedno s probavljenom hranom iz želuca. Nalazi se u zavoju dvanaestopalačnog creva, oblikujući glavu (caput), telo (corpus) i rep (cauda). Gušteraču čine dva tipa tkiva: egzokrini žlezdasti delovi i skupine alfa i beta ćelija koje formiraju Langerhansove otočiće.Pankreatični kanal povezuje gušteraču s zajedničkim žučnim kanalom i prenosi enzime do tankog creva. Žučni kanal prikuplja žuč iz jetre i transportuje je u dvanaestopalačno crevo ili u žučni mehur kada žuč nije potrebna za varenje masti. Dvanaestopalačno crevo je prvi od tri dela tankog creva gde se mešaju probavni sokovi iz jetre, gušterače, želuca i žuč iz žučnjaka. Langerhansovi otočići su zaobljene skupine ćelija uklopljene u tkivo gušterače, koje luče hormone poput insulina, glukagona, somatostatina i polipeptida.
Dijabetes melitus, poznat i kao šećerna bolest, predstavlja poremećaj povećanja nivoa šećera u krvi, izazvan neadekvatnom proizvodnjom hormona insulina od strane gušterače. Ovaj poremećaj dovodi do povećanja koncentracije šećera u krvi. Početni tretman za dijabetes uključuje primenu tableta i pridržavanje posebne ishrane, a kasnije, u naprednijim fazama, obuhvata i primenu injekcija insulina. Bolest ima genetsku predispoziciju, a rizik od njenog razvoja (50%) se povećava kod osoba koje su prekomerno teže. Simptomi dijabetesa uključuju:
– Često mokrenje
– Umor
– Slabost
– Osećaj žeđi
– Pojačan osećaj gladi
– Gubitak telesne mase
Žučni kamenac može prouzrokovati blokadu papile Vateri, zajedničkog izlaza za žučne i gušteračne kanale prema dvanaestopalačnom crevu. Ovo izaziva stagnaciju žuči (poznatu kao bolest žutice), a istovremeno uzrokuje zaustavljanje izlučivanja enzima gušterače, što može dovesti do akutnog pankreatitisa. Ovaj poremećaj podrazumeva pucanje papile Vateri, što na kraju rezultira prodiranjem enzima gušterače u krvotok. (Kod osoba s akutnim pankreatitisom često se meri nivo amilaze u krvi, supstance koja se obično ne nalazi u krvotoku.) Pankreatitis, poznat i kao zapaljenje gušterače, predstavlja ozbiljno, po život opasno stanje.
